Nederlandse chemicus wordt wijnboer in Frankrijk. Zo had het verhaal moeten heten als het aan Luud Paulissen had gelegen. Maar het leven liep anders en het verhaal van zijn Wijngaard Ludique speelt zich gewoon rond Apeldoorn af. Daar jaagt hij zijn nieuwe droom na: wijn maken in Nederland met de kwaliteit van die van een Frans topchateau.
Luud had ooit de droom om wijnboer in Frankrijk te worden. Helaas voor hem werd het idee om met vrouw en kinderen naar Frankrijk te verhuizen door de rest van het gezin niet als ‘droom’ ontvangen. Hij startte daarom maar als hobbyboer in Nederland, naast zijn werk als scheikundige. Nu hij met pensioen is, krijgt zijn wijngaard alle aandacht.
“Ik ben begonnen als wijnliefhebber. Al op jonge leeftijd kon ik goede wijn waarderen en dronk ik veel Franse grand crus. Dat heeft mijn smaak gevormd. Ik weet daardoor als wijnmaker goed waar ik naar toe wil werken,” vertelt Luud. Zijn geheime wapen is zijn achtergrond in de wetenschap. “Als chemicus denk ik voortdurend na over de scheikunde van de smaken en geuren in de wijn en hoe ik die in de wijngaard en de bodem kan beïnvloeden. De kwaliteit wordt nu gestaag hoger.”
Sturen op de scheikunde van bodem en planten
De filosofie van Luud is dat het wijn maken een proces van minimale ingrepen moet zijn en dat de kwaliteit van de wijn echt vanuit de wijngaard zelf moet komen. Luud probeert de scheikundige processen in bodem en plant steeds beter te begrijpen om zo tot zijn gewenste smaakprofiel te komen. “Zuren beïnvloed je bijvoorbeeld door het juiste moment van plukken te bepalen. En als de bodem mineralen tekortkomt, kunnen bepaalde processen nooit plaatsvinden.” Maar ook als de druiven zijn geoogst komt de kennis van scheikunde van pas. “Als Cabernet Cortis het eerste jaar in het vat zit, moet je nog geen sulfiet toevoegen. De tannines zijn zo aanwezig dat, als je de wijn sulfiteert, deze niet voldoende de gelegenheid krijgt om zich te ontwikkelen. Daar heeft de wijn zo veel mogelijk zuurstof voor nodig.”
Toch heeft ook een chemicus niet overal invloed op: de hoeveelheid zon kun je niet zelf bepalen en als het erg nat is dan kun je ziekten ook niet vermijden. “Dat is ook de charme van wijnbouw, kennis van scheikunde helpt zeker maar het blijft landbouw. Zo heb ik een rugsproeier om tegen vorst te sproeien. Dan ga je om 3 uur ‘s nachts sproeien, terwijl vrouwlief zich nog even omdraaide en dacht: ‘het is jouw hobby’. Helaas has ik het verkeerd ingeschat en ging het een week later nog veel harder vriezen en was oogst alsnog verloren.”
De schimmel zwartrot op een tros druiven (links) en het druivenblad (rechts). Bron: www.wijnbouw.com
Ludique ontkomt ook niet aan schimmelbestrijding. De huidige wijngaard had aanvankelijk last van zwartrot. “Ik kwam op het spoor van zwartrot door gebruik van het weermodel Rimpro, dat de bladnatheid voorspelt. Hoe langer het blad nat blijft, hoe groter de kans op valse meeldauw en zwartrot. Uit dit model bleek dat zwartrot vroeger piekt dan valse meeldauw waardoor je te laat kunt zijn met de bestrijding als je je alleen op valse meeldauw richt.” Zwavel en een zogenaamd ‘systemisch’ bestrijdingsmiddel waren nodig om het onder controle te krijgen. “Ik ben daar eigenlijk tegen, maar het kan niet anders om de kwaliteit van de oogst te beschermen. Ik blijf me verbazen dat sommige wijnboeren als alternatief dan maar iedere 10 dagen spuiten met natuurlijke middelen. Dat is voor mij veel te vaak, maar als er een milieuvriendelijker middel zou zijn waarmee je ook maar enkele keren hoeft te spuiten, dan zou ik dat graag willen inzetten.”
Lange zoektocht naar goede grond
De goede grond voor wijnstokken waar wijngaard Ludique nu is gevestigd is Luud niet bepaald komen aanwaaien. In 1999 begint Luud een klein wijngaardje met 50 stokken op de zandgrond bij Apeldoorn. “De grond van dit eerste wijngaardje was op zich wel vruchtbaar maar de zandgrond, met een lage pH, is niet ideaal voor wijnbouw.” Na deze ‘pilot’ begon Luud zijn hobby serieus leuk te vinden en hij besluit dan ook om uit te breiden. Hij ging op zoek naar groter stukje land op betere bodem. Een aantal jaren probeerde hij het met de Regent druif op een terrein van een kennis ten westen van Apeldoorn, maar de zoektocht ging daarna toch verder.
“Ik kwam vervolgens uit bij de Hof van Twello, een bezoekboerderij met ecologische en maatschappelijke idealen. Ik kon daar samen met de eigenaar een wijngaard aanleggen. In de loop van de tijd nam ik van meer wijngaarden het beheer onder mijn hoede en de druiven verwerkte ik tot wijn. Op een zeker moment was de productie opgelopen tot 6000 liter wijn, toen begon de hobby toch wel erg uit de hand te lopen. Ik heb toen besloten om mijn wijn te laten produceren in Bentelo, bij Neerlands Wijnmakerij.” Daar worden tot op de dag van vandaag de wijnen van Ludique geproduceerd. Onder nauw toezicht en regie van Luud zelf, want die geeft hij niet uit handen op weg naar zijn Nederlandse grand crus.
Wijngaard Victor ligt op vruchtbare grond tussen de rivier de IJssel en het dorp Twello
Een ode aan Victor
Toch was de zoektocht naar goede grond nog steeds niet voorbij. Bij Hof van Twello bleek de grond te nat. Een kleilaag in de bodem zorgde dat het water bleef staan en niet weg kon zakken in de grond, met als gevolg veel bladgroei, te groene druiven en de schimmel zwartrot. Zijn nieuwste locatie is slechts een kilometer verderop, maar hier is de grond droger en ideaal voor druiventeelt. “Nu worden de druiven goudgeel en prachtig rijp. De Regent van de oude wijngaard is mee verhuisd naar de huidige wijngaard en doet het hier fantastisch. Daarnaast zijn Cabernet Cortis, Pinotin en Johanniter aangeplant. Ook experimenteer ik met kleine aantallen andere soorten zoals Monarch en Helios.” Vanaf 2008 werkt Luud met oud-collega Erik Moritz op deze wijngaard. Er staat nu 2000 stokken op een halve hectare. Deze wijngaard, gelegen langs de IJssel, is ‘Victor’ gedoopt en is vernoemd naar de derde eigenaar van de wijngaard. Hij is tot hun grote verdriet overleden, maar zijn naam leeft voort in de wijngaard.
Ondanks alle omzwervingen blijft het bij Luud kriebelen om verder uit te breiden. Dus toen de vraag kwam van een andere wijngaard om deze te helpen onderhouden, heeft hij dit toch toegezegd. “Niet iedereen houdt van het harde werken op de wijngaard maar ik geniet van het heerlijke buiten zijn en van het werk. Bovendien vormen Johanniter en Solaris een mooie aanvulling op de huidige soorten. Vanaf volgend jaar zullen de druiven worden gecombineerd met de oogst van Victor.”
Heel eigen wijnen
Ludique produceert wijnen met een duidelijk eigen smaakprofiel. “Ik streef naar wijnen met wat meer zuur. Er zijn mensen die houden van volle zoete Parker wijnen maar die gaan je op een gegeven moment tegenstaan, vind ik. De Cabernet Cortis heeft misschien bij de eerste indruk zelfs een beetje teveel zuur, maar die wijn moet echt lange tijd open staan, het is echt uitproberen. Een paar dagen nadat ik de fles had geopend werd ik helemaal lyrisch van deze wijn. Na een week openstaan is hij op z’n best!”
Wij hebben deze wijn niet zó lang voor het proeven geopend, maar concludeerden inderdaad dat hij zich na enkele uren sterk positief had ontwikkeld en de wijn heeft van het GoDutch! Wine panel dan ook een mooie beoordeling gekregen. Een goede wijn bij rood vlees: het vlees heft de zuren van de wijn weer op, de tannine verdwijnt en het mooie rode fruit blijft over.
“Een mooie lichte wijn met een zeer goede prijs-kwaliteit verhouding. De wijn heeft smaken van rijp rood fruit, aangevuld met tonen van paprika. We raden aan om hem een paar uur voor het drinken te openen, omdat hij zich mooi ontwikkelt in het glas en veel meer eenheid van smaken vertoont na een tijdje ademen.”
De wijnen van Ludique hebben de afgelopen jaren een enorme ontwikkeling doorgemaakt. “Nu pas heb ik het gevoel dat de Johanniter is zoals ik hem wil hebben. De goede balans vinden tussen zoet en zuur is een blijvend proberen en balanceren. Het ene jaar, bijv 2018, is heel rijk, en 2019 heeft weer wat meer zuren. Allebei mooi, maar het zijn twee heel verschillende wijnen geworden.”
De Johanniter was in 2018 al heel vroeg rijp en er was zo’n grote opbrengst dat Ludique een zoete wijn heeft gemaakt, de Dolce. Hij is pas half november geplukt en bevat dus veel suiker. “De druif blijft heel lang goed aan de plant en is geschikt om laat te oogsten en droogt al iets in aan de plant. De dolce vergisting is gestopt door middel van koeling. Het is een zoete wijn maar niet mierzoet: 80 gram suiker per liter en een lekker zuurtje, goed doordrinkbaar.” Deze wijn heeft een trouwe afneemster; er worden veelvuldig dozen naar Groningen vervoerd naar de oma van zijn schoonzoon.
Hiernaast is dit jaar bij toeval een tweede halfzoete wijn geproduceerd. “De vergisting bij de blanc de noir is eerder gestopt, door wat te weinig stikstof in de most. Daardoor is hij nu een tikkeltje zoet. De volgende keer kun je op zich sturen op deze smaak om hem weer opnieuw te produceren.”
We zijn ook benieuwd naar de rosé waar we over hebben gehoord, maar daar moet Luud ons teleurstellen. “We hebben niet voldoende opbrengst om elk jaar rosé te maken, ook gaat de verkoop niet zo hard. Daarom wordt deze elke drie jaar geproduceerd,” vertelt Luud. “Het is een atypische rosé. Erg krachtig, steviger door de Cabernet Cortis, met veel kruiden. Ik ben geen rosé liefhebber, maar mijn eigen rosé vind ik wel lekker.” Gelukkig maar, stel je voor!
Ook over de Dolce lovende woorden:
“De wijn heeft een ingetogen neus, maar een expressieve smaak van rijp en tropisch fruit. De wijn heeft een elegante ‘gin-tonic’ bitterheid en een klein tinteltje op de tong. Het is een goede zoete wijn, geen typische dessertwijn – daar is hij iets te licht voor. De wijn combineert mooi met ijs, fruit of appeltaart.”
De toekomst van Ludique
“Hiervoor waren er 7 magere jaren, dus nu komen hopelijk de 7 vette jaren,” grapt Luud. “Mijn schoonzoons helpen mee met de website en Facebook, en ze helpen ook mee in de wijngaard. Ik heb geen idee of ze het gaan overnemen, maar ze hebben me wel getriggerd om commerciëler te worden. Ik krijg nu veel aanvragen voor met name de rode wijnen, en dan vooral voor halve flesjes van 0.375 liter. En ik verkoop eigenlijk geen losse flessen meer, bijna alleen dozen. Wat dat betreft zie de toekomst er dus goed uit”.
De wijn van Ludique wordt nu vooral aan particulieren en slijterijen geleverd. Zijn wens voor de komende jaren is om samen te werken met een paar goede restaurants die de wijnen van Ludique vast op de kaart willen zetten. Het begin is er. De drie huiswijnen op de kaart van restaurant Chill in Renkum zijn bijvoorbeeld nu van Ludique. “Je moet flessen niet achterlaten maar echt met de sommeliers gaan proeven. Dan ontstaat leuke wisselwerking. Bij het Arsenaal in Deventer bijvoorbeeld kwam de kok er meteen bij met een lekker gerecht. Dan kom je goed in gesprek en kun je uitleggen hoe jouw wijn iets kan toevoegen aan het aanbod van het restaurant en welk verhaal erbij hoort.”
Met zo’n goed verhaal en zulke mooie wijn weten we zeker dat deze wens voor Ludique uit zal komen. Wij zullen Ludique in ieder op de voet volgen tijdens zijn zoektocht naar de scheikundige formule om een Nederlandse wijn van grand cru kwaliteit te maken.
open dagen 2021
Op zaterdag 28 augustus en zaterdag 25 september 2021 tussen 11.00 en 17.00 zijn er open dagen bij wijngaard Viktor. U kunt daarbij de wijnen van Ludique ook proeven. Aanmelden is niet nodig.
Meer informatie en contact
Wijngaard Ludique
Lage Steenweg 1
7419 AA Deventer
